ANTYKONCEPCJA

• Poradnictwo w zakresie doboru właściwej metody antykoncepcji.
• Antykoncepcja doustna
• Pierścień dopochwowy
• Plastry hormonalne
• Antykoncepcja awaryjna (po stosunku)
• Wkładka wewnątrzmaciczna
  
• Implant antykoncepcyjny

• ANTYKONCEPCJA - jaką metodę wybrać

  Należy podkreślić, iż rodzaj stosowanej antykoncepcji w każdym przypadku uzależniony jest m. in. od wieku, częstotliwości stosunków, liczby partnerów i zdrowia kobiety. Jednym z najistotniejszych czynników wpływających na dobór metody antykoncepcji jest jej skuteczność. Do jej oceny służy tzw. „indeks Pearla”. Określa on ilość potwierdzonych ciąż wśród 100 par stosujących przez rok daną metodę antykoncepcji.

  Aktualnie rynek medyczny oferuje kobieto duży wybór środków antykoncepcyjnych:

  • antykoncepcja hormonalna – indeks Pearla (IP) w przedziale od 0,1-0,9 w zaleznosci od składu i formy podania;
  • antykoncepcja mechaniczna np: prezerwatywy –(IP) 3-7
  • wkładki wewnątrzmaciczne-hormonalne – 1,5; miedziane – 0,6
  • środki plemnikobójcze (pianki, żele, globulki) – 6
  • naturalne metody planowania rodziny – 1-9

   

  Zanim podejmiesz decyzję odnośnie stosowania antykoncepcji warto z ginekologiem prowadzącym omówić zarówno korzyści jak i ryzyko związane z wyborem danej metody. Nie wszystkie metody są bowiem jednakowo bezpieczne dla każdej z pacjentek.
  

• Tabletki antykoncepcyjne

  Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierają dwa rodzaje hormonów – estrogeny i progestageny (gestageny). Głównym składnikiem odpowiadającym za działanie antykoncepcyjne jest gestagen, którego działanie polega na hamowaniu owulacji, zwiększeniu lepkości śluzu szyjkowego i ograniczeniu możliwości penetracji przez plemniki oraz powodowaniu zmian w błonie śluzowej macicy (endometrium). Progestagen zmniejsza również kurczliwość jajowodów. Estrogeny ograniczają rozwój pęcherzyka Graafa, a co za tym idzie – potęgują hamowanie jajeczkowania. Ta metoda antykoncepcji jest polecana przede wszystkim młodym, zdrowym, aktywnym seksualnie i niepalącym kobietom.
  
  

  Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne tzw. Minitabletki to tabletki antykoncepcyjne gestagenne zawierające małe dawki progestagenów – najczęściej lewonorgestrelu lub dezogestrelu (ok. 25% dawki zawartej w doustnej dwuskładnikowej antykoncepcji). Działanie tego typu tabletek polega na zmianie właściwości śluzu szyjkowego, który staje się gęstszy i nieprzepuszczalny, co utrudnia przenikanie plemników do jamy macicy. Ponadto minitabletka wywołuje zmiany w endometrium (błonie śluzowej macicy). Warto wiedzieć, że u ponad 60% kobiet stosujących tę metodę antykoncepcji zostaje zahamowana owulacja. Minitabletki zapewniają wystarczające stężenie hormonów w organizmie do ok. 27 godzin, wobec tego jest niezwykle ważne, aby przyjmować je każdego dnia, ściśle o tej samej porze.
  
  

  Tabletki jednoskładnikowe są polecane:

  • kobietom karmiącym piersią, ponieważ ta metoda antykoncepcji nie wpływa na jakość i ilość pokarmu,
  • kobietom, u których występują przeciwwskazania do stosowania estrogenów lub ich nie tolerują,
  • kobietom palącym papierosy (szczególnie tym, które ukończyły 35. rok życia).

• Plastry antykoncepcyjne

  Plastry antykoncepcyjne (Evra) należą - tak jak pigułki antykoncepcyjne - do hormonalnych metod zapobiegania ciąży i dostępne są wyłącznie na receptę lekarską.

  Plaster przykleja się go na pośladku, podbrzuszu, na zewnętrznych powierzchniach ramion i na barkach (kobiety najczęściej wybierają dwie pierwsze, z wymienionych okolic ciała). W celu zachowania działania antykoncepcyjnego konieczna jest cotygodniowa zmiana plastra. Konieczne jest utrzymanie plastrów przez okres trzech tygodni (w jednym 28-dniowym cyklu), potem następuje jeden tydzień, w którym kobieta nie ma przyklejonego plastra (i w tym czasie występuje krwawienie miesięczne). Po okresie 7-dniowej przerwy - w celu utrzymania działania antykoncepcyjnego - konieczne jest rozpoczęcie przyklejania plastrów z następnego opakowania.
  
  

  Podstawowa przewaga plastrów nad pigułkami polega na tym, że nie ma potrzeby codziennego połykania leków, że hormony trafiają bezpośrednio do krążenia krwi (brak efektu pierwszego przejścia) dzięki temu podawane dawki hormonów mogą być znacznie mniejsze a także że ew. niedyspozycje pokarmowe (nudności, wymioty, biegunki) nie wpływają na wchłanianie hormonów i nie wywołują obniżenia skuteczności antykoncepcji.

  Mechanizm działania plastrów antykoncepcyjnych jest taki sam jak przy stosowaniu pigułek antykoncepcyjnych.

• Pierścień dopochwowy

  Pierścień dopochwowy (Ring) jest systemem hormonalnym uwalniającym dwa rodzaje hormonów (etonogestrel; etynyloestradiol) o działaniu antykoncepcyjnym. Podstawowy mechanizm działania systemu opiera się o zahamowanie owulacji oraz zagęszczenie śluzu szyjkowego czyniąc go nieprzepuszczalnym dla plemników.

  Pierwszy pierścień zakłada się w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego. Stosowanie pierścienia można również rozpocząć między 2 a 5 dniem cyklu, jednak konieczne jest wtedy stosowanie przez 7 dni dodatkowo barierowej metody antykoncepcji.
  
  

  Pierścień dopochwowy może być samodzielnie zakładany przez pacjentkę. Po przyjęciu wygodnie pozycji należy go „ścisnąć” między dwoma palcami i umieścić w pochwie tak, aby nie był wyczuwalny. Nie jest konieczne umiejscowienie pierścienia w konkretnej pozycji. Musi jedynie pozostawać w kontakcie z błoną śluzową pochwy, nie musi natomiast obejmować szyjki macicy. Pierścień dopochwowy zakłada się raz na trzy tygodnie. Po tym czasie następuje siedmiodniowa przerwa w czasie, której powinno wystąpić krwawienie z odstawienia („miesiączka”). Po upływie tego czasu należy założyć kolejny pierścień dopochwowy.
  

• Implant antykoncepcyjny

  Implant antykoncepcyjny (IMPLANON NXT) jest nowoczesną odwracalną, hormonalną formą antykoncepcji długodziałającej.
  Jest to mały, giętki pręcik długości 4cm i szerokości 2mm umieszczony w sterylnym aplikatorze gotowym do jednorazowego użycia. Zawiera 68 mg substancji czynnej - etonogestrelu, której działanie antykoncepcyjne polega na:

  • zapobiega uwalniania się komórki jajowej z jajnika (hamuje owulację)
  • zwiększa lepkość śluzu szyjkowego utrudniając przedostanie się plemników do macicy

  Sam implant zbudowany jest z kopolimeru etylenowinyloctowego, który nie ulega biodegradacji. Zawiera natomiast niewielką ilość siarczanu baru, przez co jest widoczny podczas prześwietlenia.
  
  

  IMPLANON NXT posiada wysoką skuteczność antykoncepcyjne - 99,5%. Metoda ta dedykowana jest kobietom , które szukają antykoncepcji skutecznej a jednocześnie nie narzucającej konieczności pamiętania o regularnym stosowania leku. Może być stosowana również przez kobiet mające przeciwwskazania do przyjmowania preparatów zawierających estrogeny, jak i u kobiet karmiących.

  Implant zakładany jest bezpośrednio pod skórą w dyskretnym miejscu - na wewnętrznej powierzchni ramienia ręki niedominuącej. Zabieg trwa kilka minut i jest praktycznie bezbolesny. Efekt antykoncepcyjny występuje już po kilku godzinach od założenia implantu i zapewnia trzyletni okres nieprzerwanej ochrony antykoncepcyjnej. Jeśli pacjentka ma nadwagę lekarz może zalecić wcześniejsze usuniecie/wymianę implantu. IMPLANON NXT może być jednak usunięty przed upływem tego okresu. Płodność zostaje przywrócona w relatywnie szybkim czasie po usunięciu implantu.
  
  

  W czasie stosowania IMPLANONU NXT charakter krwawień miesiączkowych może ulec zmianie. Mogą występować rzadziej, częściej, nieregularnie, lub pojawiać się jako przedłużające się plamienia z dróg rodnych. Obserwując przebieg krwawień w ciągu pierwszych trzech miesięcy pacjentka może określić przebieg kolejnych.
  

• Wkładka wewnątrzmaciczna

  Wkładka wewnątrzmaciczna jest systemem umieszczanym w jamie macicy w celu zapobiegania ciąży. Jest łatwą w zastosowaniu i wysoce skuteczną metodą antykoncepcji. Wkładka wewnątrzmaciczna może być stosowana przez każdą kobietę, po wcześniejszym uwzględnieniu przeciwwskazań do jej stosowania.
  Najlepszy możliwy czas do aplikacji wkładki to pierwsze siedem dni cyklu miesiączkowego, po poronieniu w I trymestrze, oraz po okresie 6-8 tygodni od porodu. W każdym przypadku założenie wkładki powinno być poprzedzone badaniem cytologicznym, oceną biocenozy pochwy, dokładnym badaniem ginekologicznym z oceną ultrasonograficzną. Wkładka w całości umieszczana jest w jamie macicy. Na końcu każdej wkładki znajduje się nitka służąca kontroli prawidłowości jej umiejscowienia oraz ułatwiająca jej usunięcie.
  Najczęściej stosowane i najbardziej popularne wśród pacjentek są dwa rodzaje wkładek zakładane na 3,5, lub 10 lat w zależności od rodzaju wkładki:

  • wkładki zawierające miedź
  • wkładki uwalniające hormon - Mirena, Kyleena, Levosert

  Obecnie uważa się, że działanie wkładki polega głównie na wytworzeniu niesprzyjającego plemnikom środowiska wewnątrzmacicznego. Wkładki zawierające miedź wywołują miejscową jałową reakcję zapalną, zmiany w śluzie szyjkowym i wydzielaniu endometrium, ponad to uwalniane z systemu jony miedzi mają efekt plemnikobójczy, utrudniają ruch plemników i zapłodnienie komórki jajowej.

  Wkładki hormonalne, uwalniające progestagen (lewonorgestrel) dodatkowo częściowo hamują rozwój pęcherzyka jajnikowego i owulację. Działanie antykoncepcyjne w zaleznosci od systemu od 3, 5 do 7 lat a powrót płodności następuje od razu po usunięciu wkładki, bez względu na czas jej stosowania.
  

   

• Antykoncepcja awaryjna

  Antykoncepcja po stosunku nazywana jest antykoncepcją awaryjną, postkoitalną. Stosowana jest gdy zawodzi mechaniczna metoda zabezpieczania się przed ciążą.

  Skuteczność antykoncepcji postkoitalnej może mieć źródło w kilku mechanizmach: opóźnienia owulacji, uniemożliwienia spotkania się gamet oraz uniemożliwienia zagnieżdżenia już zapłodnionego zarodka. To, który z mechanizmów wystąpi, jest zależne od fazy cyklu miesiączkowego, w którym tabletka została przyjęta oraz od rodzaju substancji czynnej, którą zastosowano (Escapelle, EllaOne)
  
  

  Antykoncepcja po stosunku jest bezpieczna dla zdrowia kobiety pod jednym warunkiem - nie może być stosowana więcej niż dwa razy w czasie jednego cyklu (!). Tabletka „po” rozregulowuje pracę układu hormonalnego i przy częstym jej stosowaniu może powodować skutki uboczne, takie jak plamienia, krwawienia czy problemy z wątrobą. Choć nie stwierdzono żadnych powikłań spożywania pigułek po stosunku, należy zachować w ich stosowaniu umiar i rozsądek.