ENDOKRYNOLOGIA

• Diagnostyka i leczenie zaburzeń miesiączkowania
• Diagnostyka i leczenie objawów związanych z okresem przekwitania - menopauza
• Diagnostyka i leczenie chorób metabolicznych - cukrzyca / Dr Agata Matej-Butrym
  
• Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy - Dr Paulina Terlecka
  
• Hormonalna terapia zastępcza

Zaburzenia rytmu krwawień miesiączkowych uznaje się za objaw a nie chorobę wynikający z zaburzeń czynności organizmu kobiety na różnych etapach funkcjonowania osi wzajemnych zależności hormonalnych: podwzgórze-przysadka-jajnik. Nieprawidłowości te mogą również wynikać z zaburzeń czynności innych gruczołów wydzielania wewnętrznego, chorób metabolicznych, zaburzeń odżywiania, czy też stosowanych leków.

W prawidłowo przebiegającym cyklu miesiączkowym wystąpienie krwawienia miesiączkowego wynika z prawidłowości przebiegu skomplikowanych procesów hormonalnych i braku zapłodnienia komórki jajowej.

Zaburzenia miesiączkowania mogą występować pod postacią:

• pierwotny brak miesiączki – brak miesiączki u kobiet po 16 roku życia
• wtórny brak miesiączki – brak miesiączki przez okres dłuższy niż 3 miesiące
• rzadkie miesiączki – odstępy między miesiączkami są nieregularne i trwają dłużej niż 32 dni
• częste miesiączki – cykle miesiączkowe krótsze niż 22 dni
• skąpe miesiączkowanie
• nadmiernie obfite miesiączkowanie
• krwawienie międzymiesiączkowe
• bolesne miesiączkowanie

Należy pamiętać, że najczęstszą przyczyną zatrzymania krwawienia miesiączkowego jest ciąża (!). Po jej wykluczeniu należy wdrożyć diagnostykę pozwalającą określić przyczynę zaburzeń miesiączkowania. Leczenie w każdym przypadku jest indywidualne i zależne od precyzyjnie postawionej diagnozy.

• Zespół policystycznych jajników

  Zespół policystycznych jajników (Polycystic Ovary Syndrome, PCOS) jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń hormonalnych. Dotyczy około 10% kobiet w okresie rozrodczym. Kryteria rozpoznania zespołu wielokrotnie ulegały zmianom. Obecnie podstawą do rozpoznania zespołu jest spełnienie 2 z poniższych 3 kryteriów:

  • nieregularne, zbyt długie cykle miesiączkowe wynikające z zaburzeń owulacji lub też wtórny brak miesiączki
  • kliniczne i/lub biochemiczne wykładniki hiperandrogenizacji
  • obraz policystycznych jajników w ocenie ultrasonograficznej – 12 lub więcej pęcherzyków jajnikowych o średnicy 2-9mm i/lub zwiększona objętość jajników (>10cm3)

  W każdym przypadku rozpoznanie powinno opierać się o szczegółowy wywiad, badanie przedmiotowe, ultrasonograficzne i badania hormonalne. Istotne jest wykluczenie potencjalnych innych przyczyny zaburzeń hormonalnych m.in. zespołu Cushinga, wrodzonego przerostu nadnerczy, nieklasycznego przerostu nadnerczy, guzów jajników wydzielających androgeny, przedwczesnego wygasania czynności jajników.
  
  

  Częstym problemem kobiet z zespołem policystycznych jajników jest brak owulacji. Dotyczy on nawet 70% przypadków niepłodności związanej z brakiem owulacji. Etiologia tego zaburzenia jest wieloczynnikowa i nadal słabo poznana. Nieproporcjonalne stężenia gonadotropin (LH, FSH), zwiększona produkcja androgenów, hiperinsulinizm wpływają niekorzystnie na proces powstawania pęcherzyków jajnikowych. Dochodzi do zatrzymania rozwoju pęcherzyka jajnikowego w fazie pęcherzyka antralnego, bezpośrednio przed etapem selekcji. Konsekwencją tego jest obecność w jajniku wielu pęcherzyków o średnicy 2-9 mm, których komórki tekalne wytwarzają w nadmiarze androgeny.
  
  

  Zespół policystycznych jajników często powiązany jest również z zaburzeniami metabolicznymi jak: hiperinsulinemia, insulinooporność, zaburzenia gospodarki lipidowej.
  
  

  Leczenie jest indywidualne i uzależnione od spodziewanego efektu terapeutycznego: uzyskanie ciąży, regulacja cykli miesiączkowych, zmniejszenie nasilenia hirsutyzmu.

• Menopauza

  Menopauza to naturalny proces w życiu kobiety, w którym dochodzi do stopniowego osłabienia i wygasania czynności jajników, oraz ustania możliwości rozrodczych kobiety. Zgodnie z definicją menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety, po której następuje brak krwawienia miesiączkowego przez 12 miesięcy.
  
  

  Każde krwawienie z dróg rodnych, które wystąpi po upływie 12 miesięcy od ostatniej miesiączki wymaga diagnostyki (!), najczęsciej inwazyjnej (zabiegowej) z weryfikacją wyniku badania histopatologicznego.
  
  

  Narastający niedobór hormonów płciowych (estrogenów, progesteronu) może prowadzić do wystąpienia szeregu zmian metabolicznych oraz dolegliwości somatycznych i psychicznych zakłócających radość życia kobiety. Pierwsze symptomy – nieregularne krwawienia miesiączkowe, uderzenia gorąca mogą pojawić się już na kilka lat przed menopauzą rozpoczynając okres tzw. perimenopauzy trwający do całkowitego zaniku krwawień miesiączkowych.
  
  

  Narastający niedobór hormonów, a zwłaszcza estrogenów sprzyja zwiększonej zachorowalności na choroby układu sercowo-naczyniowego, oraz nowotwory i osteoporozę. Dlatego też podkreśla się istotność działań profilaktycznych we wcześniejszych okresach życia takich jak wczesna identyfikacja czynników ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, otyłość, cukrzyca) oraz modyfikacja stylu życia (prawidłowa dieta, wyeliminowanie używek, aktywny tryb żył.
  
  

  Palenie papierosów przyspiesza wystąpienie menopauzy nawet o 1,5 roku (!)
  
  

  Najczęstsze objawy towarzyszące to:

  • objawy naczynioruchowe – uderzenia gorąca, nocne pocenie, kołatania serca
  • objawy somatyczne – drętwienie, zawroty, bóle głowy
  • objawy psychiczne – labilność emocjonalna, drażliwość, depresja, bezsenność
  • objawy zanikowe – nawracające infekcje dróg moczowo - płciowych, częstomocz, nietrzymanie moczu
  • zaburzenia seksualne

  Dolegliwości okresu menopauzy z powodzeniem można niwelować lub łagodzić przy pomocy hormonalnej terapii zastępczej. Polega ona na uzupełnianiu żeńskich hormonów w organizmie kobiety najczęściej poprzez preparaty estrogenowo – progestagenowe. W przypadku kobiet po usunięciu macicy stosuje się tylko estrogeny. Preparaty hormonalne stosowane w ramach hormonalnej terapii zastępczej występują w różnej postaci: tabletek, plastrów, globulek dopochwowych lub kremów w aplikatorze. W każdym przypadku preparat dobiera lekarz po uwzględnieniu preferencji pacjentki i ewentualnych przeciwwskazań.